Gedwongen door corona kwamen theatermakers Loes Hegger en Sarah Kemp eindelijk tot hun lang gewenste samenwerking. Via Zoom inspireerden hun theatergroepen in Amsterdam en Hexham elkaar tot grote hoogten. De culturele uitwisseling leidde tot twee producties voor en door ouderen; voorbeelden van hoe een internationale droom via verkenning kan groeien naar succesvolle samenwerking. Net terug uit Engeland lacht een deelnemer:
'De Hexhamreis heeft letterlijk mijn horizon verbreed. Nooit gedacht dat ik nog een internationale carrière zou beginnen.'
Moe maar trots, dat is de beste omschrijving van de gemoedstoestand van regisseur Loes Hegger. Ze is net terug van de Engelandreis, waar ze met een theatergroep van tien ouderen de voorstelling De Fifties speelde. Dat is een follow up van de voorstelling Alive and Kicking, die tot stand kwam met een “verkenningssubsidie” uit de subsidieregeling Internationale Samenwerking van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Hegger over het contact met Théâtre Sans Frontières van Engelse regisseur Sarah Kemp: ‘Sinds 1994 maken Sarah en ik deel uit van een internationaal netwerk van theatermakers. De afgelopen jaren ontwikkelden wij ons, onafhankelijk van elkaar, in het werken met ouderen en fysiek theater en groeide de nieuwsgierigheid naar een mogelijke krachtenbundeling.’
Lotsverbondenheid
Toen de eerste lockdown het reguliere theater onmogelijk maakte, was de tijd rijp. Alive and Kicking werd een experiment, waarin tien 65-plussers uit Nederland en Engeland vertellen over hun coronacrisis. ‘Van de ene op de andere dag werden zij geconfronteerd met het stigma van “dor hout” en “kwetsbare oudere”,’ vertelt Hegger. ‘Deze ervaring houden ze tegen het licht van de roerige jaren zestig en zeventig, toen zij als jongeren in de seksuele revolutie en de tweede feministische golf belandden. Welke impact had de sociale omwenteling destijds op hun leven?’
Deze thema’s lagen ten grondslag aan zowel de Engelse als de Nederlandse voorstelling. In de loop van het project wisselden deelnemers van beide landen in groepjes via Zoom ervaringen uit. Beide gezelschappen leverden ook een scene voor elkaars voorstelling aan. De resultaten werden in een korte film gedeeld via YouTube en Facebook. Hegger: ‘Mede door de lockdown was er een enorme lotsverbondenheid tussen de Engelsen en de Nederlanders.
'Ontroerend om te zien hoe door deze creatieve en digitale uitwisseling ouderen zich herpakten en verhalen deelden over opgesloten voelen en vrijheid veroveren.’
Vervolgproject
Gesterkt door deze ervaringen bedacht Hegger het vervolgproject De Fifties, gemaakt met een “samenwerkingssubsidie” uit de regeling Internationale Samenwerking. ‘De Amsterdamse senioren van 2022 kwamen in de jaren zestig in verzet tegen de autoriteiten en het keurslijf van hun ouders. Nu kijken zij om in verwondering: hoe leefden hun vaders en moeders tijdens de wederopbouwjaren in het verzuilde naoorlogse Nederland?’ De deelnemers vertellen hun persoonlijke verhalen in de setting van een dansschool. Verhaal, beeld en dans vormen een tijdsbeeld van de jaren vijftig. Kemp en Hegger hadden tweewekelijkse Zoomsessies over de voortgang. De Engelse en Nederlandse deelnemers hadden onderling minder contact. ‘Iedereen had het helemaal gehad met Zoom. Er was een ontzettende behoefte aan fysieke ontmoeting.’
Voetenwerk
Gelukkig liep de coronapandemie op zijn laatste benen en vloog Hegger eind mei met haar groep naar Hexham. Tijdens de kick-off party bleek het nut van de eerdere Zoomsessies. ‘Het contact tussen de Nederlandse en Engelse deelnemers was van meet af aan levendig en hartelijk. De Nederlanders logeerden bij de Engelsen in huis.’ De voorstelling in de Queen’s Hall werd een daverend succes. Tot grote verrassing van Hegger, want de acteurs spraken Nederlands, weliswaar met Engelse boventiteling, maar daarmee zijn Engelstaligen niet vertrouwd. ‘Vanaf het begin was het publiek erbij. Ze moesten lachen en waren onder de indruk. Als regisseur was het mooi om te zien dat de lessen hun uitwerking hadden. Ik hamer altijd op het fysieke bewustzijn. Hoe je staat in de ruimte? Denk aan je voetenwerk. Niet wiebelen. Kijk de zaal in. Laat het publiek naar je toe komen. Dat lukte enorm goed. Iedereen stond letterlijk in zijn kracht, waardoor de persoonlijke verhalen iets universeels kregen.’
“Er kan veel meer dan je denkt”
Hegger is vooral trots op het feit dat het gelukt is daadwerkelijk uit te wisselen en elkaar te inspireren via theater en verhalen. ‘Ondanks de taalbarrière werden mensen geraakt in hun hart. De reacties gingen verder dan de bekende Britse politeness. Ouderen zijn fysiek en geestelijk in beweging gekomen. Ik moest steeds denken aan de romans van Hendrik Groen. Er kan echt veel meer dan je denkt.
'Sommige ouderen waren jaren niet meer naar het buitenland geweest. Die zeiden nu dat ze een internationale carrière waren begonnen'.
’De droom is dat Théâtre Sans Frontières, zodra hun voorstelling af is, naar Nederland komt. En daarna misschien een samenwerking met een ander land? ‘Ik heb mijn theateropleiding in Frankrijk gevolgd en een flink deel van mijn buitenlandse netwerk zit daar. Dus wie weet.’ Hegger raadt andere culturele instellingen en verenigingen internationale samenwerking sowieso sterk aan. ‘Steek je voelhorens uit en durf! Maak je vooraf niet teveel zorgen om de verantwoording. Het is veel werk, maar het geeft ook enorm veel voldoening.'
'I wanted to tell you that I was pleasantly surprised by this performance. It's a very cool idea to do performances with non-professional actors. Very!'
Samenwerkingsproject uitvoeren met internationale partner?
De subsidie Internationale Samenwerking is voor projecten binnen cultuureducatie én cultuurparticipatie. Denk hierbij ook aan erfgoedprojecten, samenwerking met het sociaal domein of talentontwikkeling. Je kan subsidie aanvragen voor een eerste stap of voor de ontwikkeling en uitvoering van samenwerkingsprojecten
Lees meer over de subsidiemogelijkheden
