Bouwen aan alternatieve financieringsvormen voor cultuurbeoefening

Het Fonds voor Cultuurparticipatie is er voor de basis van cultuurbeoefening. Via onze subsidies ondersteunen we initiatieven die cultuurbeoefening voor iedereen mogelijk maken. Tegelijk merken we dat het financieringssysteem van fondsen voor veel aanvragers complex en weinig toegankelijk is. Hierdoor sluiten we onvoldoende aan bij bepaalde gemeenschappen en vormen van cultuurbeoefening. We vinden dat we ons daarom ook moeten inzetten voor alternatieve vormen van financieren die de basis van cultuurbeoefening tegemoetkomen.  

In 2025 startten we met de pilot Participatief en trust-based financieren. Hierin experimenteren we met een alternatieve manier van subsidie verstrekken, die tegemoetkomt aan andere behoeftes. Gelijkwaardigheid en transparantie staan in deze aanpak centraal. In drie jaar testen we nieuwe werkwijzen, leren we wat werkt en bepalen we wat we structureel kunnen toepassen. 

Vanaf 2026 gaan we in deze pilot samenwerken met vier organisaties uit het immaterieel-erfgoedveld, met een stevige rol in hun gemeenschappen. Zij ontvangen drie jaar lang €100.000 per jaar en krijgen ruimte om te werken vanuit participatieve besluitvorming of een trust-based aanpak. Met dit type ondersteuning verwachten we een duurzamere impact te maken en immaterieel erfgoedgemeenschappen te versterken op een manier die bij hen past. Na afloop van de pilot is er een nieuwe werkwijze getest, hebben we inzicht in de effecten op toegankelijkheid en vertrouwen, en ligt er een advies voor bredere toepassing binnen het Fonds. 
 
Samen naar toegankelijke financiering 
Om cultuurbeoefening voor iedereen bereikbaar te maken, blijven we ons inzetten voor het toegankelijker maken van financiering ervan. Binnen het thema ‘Alternatieve financieringsvormen voor cultuurbeoefening’ doet het Fonds in projecten onderzoek naar andere financieringsbehoeften binnen het cultuurbeoefeningsveld en brengen we verschillende werkwijzen bij elkaar.  

Met ons programma Fonds in de Regio werken we aan de spreiding van onze middelen en het toegankelijk maken van cultuurdeelname in het hele land, inclusief het Caribisch deel van het Koninkrijk. We verzamelen en verstrekken hiervoor informatie binnen regionale netwerken via regiomakelaars en werken samen met de Raad van Twaalf aan een landelijke data-infrastructuur die de cultuurbeoefening van Nederlanders inzichtelijk maakt.  

Samen met de andere rijkscultuurfondsen hebben we de komende jaren speciale aandacht voor the Culture. We richten ons verder op trust-based financiering van makers, netwerken en gemeenschappen die discipline-overstijgend werken. 

Met deze activiteiten streven we naar een toegankelijker, rechtvaardiger systeem dat meer uitgaat van vertrouwen en beter aansluit bij wat gemeenschappen nodig hebben. 

Onderzoek en monitoring van de pilot Participatief en trust-based financieren wordt uitgevoerd door Natascha Notten van onderzoeksbureau Gelijkschap. Procesbegeleiding ligt in handen van Faizel Lynch van projectmanagementbureau Grapefund. De pilot wordt ontwikkeld en uitgevoerd in afstemming met het Ministerie van OCW.