Pilot participatief en trust-based financieren

In maart 2025 is het Fonds voor Cultuurparticipatie een vernieuwende pilot gestart voor participatief/ trust-based financieren. Bij deze werkwijze ligt de beslissingsbevoegdheid (over kaders, financiering, etc.) bij diegene om wie het gaat, in dit geval de subsidieaanvrager. De pilot stelt ons in staat om de mogelijkheden en effecten van participatief financieren te onderzoeken. Met de inzichten bepalen we of en hoe deze werkwijze breder binnen het fonds kan worden geïmplementeerd. De pilot is gericht op (immaterieel) erfgoedgemeenschappen. 
 
Het Fonds zet zich in voor een cultuursector van iedereen. Wij faciliteren en stimuleren culturele organisaties en projecten, zodat iedereen de mogelijkheid heeft om cultuur te beoefenen. Dit doen we vanuit drie programmalijnen: co-creatie, amateurkunsten & talentontwikkeling en cultuureducatie. 
 
Momenteel werkt het Fonds nog binnen een financieringssysteem met criteria en regels die dienen als leidraad voor zowel de aanvraagprocedure als de beoordelingswijze. Dit systeem is gericht op een eerlijke verdeling van rijksmiddelen over culturele organisaties en hun projecten. Deze aanpak brengt ook beperkingen met zich mee: sommige groepen ervaren het als bureaucratisch en ontoegankelijk, wat kan leiden tot ondervertegenwoordiging van bepaalde culturele initiatieven en groepen die onvoldoende toegang hebben tot bestaande subsidieregelingen. Met de pilot participatief en trust-based financieren, adresseren we deze knelpunten en ontwikkelen we een meer toegankelijke en rechtvaardige financieringspraktijk. 
 
De pilot verloopt fases: Verkenning, co-creatie, experimenteren, evaluatie en opschaling. Het project is gebaseerd op drie kernwaarden: vertrouwen, gelijkwaardigheid en transparantie. Deze principes vormen de basis voor zowel het proces als de uitkomsten van de pilot. De eerste stap is een pilot, gefinancierd vanuit de regeling Gemeenschappen, waarin we de alternatieve werkwijze testen. De pilot stelt ons in staat om de mogelijkheden en effecten van participatief financieren te onderzoeken. De inzichten uit de pilot bepalen of en hoe deze werkwijze breder binnen het fonds kan worden geïmplementeerd.  
 
Het principe van participatief en trust-based financieren en onze aanpak is in volledige samenspraak met het Ministerie van OCW. De verkenning was in handen van Natascha Notten, eigenaar van onderzoeksbureau Gelijkschap.