In 2021-2024 gaan ook in Caribisch Nederland basisscholen werken volgens Cultuureducatie met Kwaliteit. Wat maakt cultuureducatie hier uniek? Directeur Rosabel Blake vertelt hoe stichting Gateway to Success de methode op Sint Eustatius invoert.
Goed cultuuronderwijs helpt kinderen zich te ontwikkelen tot creatieve en kritische volwassenen die klaar zijn voor wat ze in het leven gaan tegenkomen. Daarom werkt meer dan de helft van de Nederlandse basisscholen met Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK). In 2021-2024 doet ook Caribisch Nederland mee. Op elk van de BES-eilanden krijgt één culturele- of onderwijsinstelling subsidie om bestaande samenwerkingen en voorzieningen op cultureel gebied te verbinden aan de scholen op het eiland.
Lokale accenten
Op het kleine Sint Eustatius (3.200 inwoners), dat deel uitmaakt van een koninkrijk dat zich grotendeels ver weg bevindt, heerst armoede. Veel inwoners hebben voorouders die in de achttiende eeuw tot slaaf werden gemaakt, maar weinigen weten dat het eiland in die tijd economisch en politiek van het grootste belang was. Cultuureducatie heeft hier dan ook twee hoofddoelen, vertelt Rosabel: bewustwording - van je geschiedenis, je omgeving en jezelf - en kansengelijkheid. De invoering van CmK gaat daarom onder de naam Stepping back and moving forward.
Cultuur 'empowert' mensen, maakt hen sterker
Rosabel: 'Ik groeide op in een periode vol cultureel bewustzijn. Er woonden toen veel oudere mensen op Sint Eustatius en die gaven de cultuur graag door aan jongeren. Verhalen en handwerk - er waren hier toen veel kleine leerlooierijen - maar vooral muziek: liederen en instrumenten zoals de steel pan. Cultuureducatie kreeg je niet op school, maar van grootouders en mensen van de kerk.
Sint Eustatius is heel muzikaal, vooral vocaal, maar de scholen hebben al zeker vijf jaar geen schoolmuziekdocent.' In het huidige onderwijscurriculum is geen plaats voor cultuur. Mede hierdoor hebben veel kinderen en jongeren moeite zich te identificeren met de maatschappij en de cultuur waarin ze leven.
Gateway to Success wil hier iets aan doen en ziet een belangrijke rol weggelegd voor cultuureducatie. CmK kan daarbij helpen. 'We werden gevraagd door het hoofd van het ministerie van Cultuur, want de overheid moet het uitbesteden. Verschillende partijen op het eiland waren al jaren bezig een cultureel curriculum op te zetten voor het lokale basisonderwijs, dus dit kwam als geroepen' vertelt Rosabel. Inmiddels doen twee van de vier lokale basisscholen mee, ze hoopt dat de andere twee zich ook aansluiten.
Over de grenzen
Welke lijnen zet Rosabel uit; heeft ze bijvoorbeeld contact met scholen met CMK-ervaring? 'Niet-Caribisch Nederland is ver weg en verschilt erg van Statia. Ik heb vooral contact met onze lokale overheid,' vertelt ze. 'En daarnaast met Dream Artistry, een organisatie die via diverse partners kunstenaars en cultuurprofessionals aandraagt om workshops te geven. We hopen dat er door deze eerste stappen meer deuren opengaan.
Om dit echt goed te doen wil ik graag met onze buureilanden samenwerken. Op Sint Maarten woont een goede steel pan-speler, die nu digitale lessen voor ons verzorgt. En op Bonaire hebben we connecties voor dans. Het vele Zoomen in coronatijd heeft geholpen om zulke verbindingen gemakkelijker te maken.'
Nieuwe aanpak
CmK bevordert niet alleen de samenwerking tussen scholen en culturele instellingen, maar ook de deskundigheid van leerkrachten en vakdocenten. Het programma draagt bij aan het ontwikkelen van doorlopende leerlijnen. 'Wij dachten met een naschools programma te gaan werken, maar nee, dit is voor onder schooltijd,' lacht Rosabel. 'En juist daardoor kan CmK kansengelijkheid vergroten: alle leerlingen doen mee en ze hebben er allemaal iets aan.'
Cultuureducatie is het vonkje waarmee je interesse in cultuur doet ontbranden. In de kinderen, de leraren én de overheid.
Het doel is dat leerlingen hun hele basisschooltijd in aanraking komen met muziek, dans, tekenen, toneel en erfgoed. 'Normaal gesproken zouden we daarvoor dan een voorstel aandragen bij een school. Maar CmK gaat uit van wat de school wil, ook dat is voor ons een nieuwe aanpak,' vertelt Rosabel. 'Dus nu beginnen we met muziek en dans, daarna richten we ons op Anansi-verhalen en woordkunst om authentieke Statiaanse verhalen en gedichten te behouden. Hopelijk volgen toneel en beeldende kunst over een jaar.'
Stappenplan
Om een duurzame basis neer te zetten zijn meerdere sporen nodig, en samenwerking tussen alle betrokken partijen.
- Er komen workshops om leerkrachten, culturele partners en penvoerders verder te professionaliseren op het gebied van cultuureducatie.
- Scholen en culturele partners gaan samen materialen ontwikkelen en activiteiten uitvoeren die aansluiten bij curriculumvernieuwingen.
- Er komt een platform voor kennisdeling.
Rosabel: 'We beginnen in juni met een workshop voor klassenleraren en culturele partners, zodat we in september op de scholen kunnen starten. Statia day, op 16 november, en Black History Month, in februari, zijn de twee belangrijkste momenten waarop we ons richten. Naast de reguliere sessies, gaan we iets voorbereiden voor een grote manifestatie eind februari. Er kan maar een kleine groep optreden, maar we betrekken iedereen erbij.'
Ik ben zo enthousiast dat ik hieraan meewerk en zo kan helpen een cultureel curriculum op te zetten
Rosabel hoopt dat als blijkt hoe goed CmK werkt, de lokale overheid hierna wil meewerken om muzieklessen tegen zeer gereduceerd tarief mogelijk te maken. Een blijvend betrokken overheid met oog voor de rijke cultuurhistorie van het eiland en het belang daarvan voor de bewoners, zou zulke concrete wensen haalbaar moeten maken.
Rosabel Blake-Henry werkt in de openbare bibliotheek St. Eustatius. 'Ik hield als kind al van lezen, en heb zelf ook een lees-gezin. Ruim 20 jaar geleden begon ik als vrijwilliger naschoolse leesles te geven aan kinderen. Het is geweldig ze te zien opbloeien. Er kwamen kinderen van alle leeftijden en achtergronden en ook wel Spaanstalige volwassenen voor wie Engels de tweede taal is. In 2018-19 richtte ik stichting Gateway to Success op om nog meer kinderen te kunnen bereiken. Vóór corona hadden we meer dan honderd kinderen.' Rosabel was tot een jaar geleden ook voorzitter van de Historical Foundation. Die wil het historisch en cultureel bewustzijn van de bevolking van St. Eustatius vergroten. Met name Statia day, ofwel de Dag van de Vlag, is daarin belangrijk.
