De gemeente Emmen is op de slotmanifestatie van het Age Friendly Cultural Cities-programma winnaar geworden van de BNG Bank Lang Leve Kunstprijs 2018. Daarmee is de Drentse gemeente de opvolger van Amsterdam die de prijs in 2016 won. Juryvoorzitter Hedy d’Ancona las het juryrapport voor en Emmen ontving de bijbehorende cheque van 20.000 euro. Zij loofde de ontschotting bij de gemeente en de samenwerking met zorginstellingen en culturele partijen.
De slotmanifestatie op 8 oktober in de stadsschouwburg Odeon in Zwolle was levendig, ontroerend en vrolijk. Spreekstalmeester Jetty Mathurin kreeg meteen de lachers op haar hand: ‘Nee ik ben niet van Sesamstraat’ verwees ze naar de mogelijke persoonsverwisseling met Gerda Havertong. ‘Want ze lijken allemaal op elkaar, niet?’ Ze vertelde dat ze zelf tot de doelgroep van Age Friendly Cultural Cities (AFCC) behoorde: ‘Ik ben zelf 67 en actief in de kunst en cultuur.’ Het programma kon wel eens uit gaan lopen, waarschuwde ze. ‘Mijn tante zei altijd: ‘Onze lieve heer heeft de witte mensen de klok gegeven en de zwarte mensen de tijd.’
Presentatrice Jetty Mathurin‘Ik ben zelf 67 en actief in de kunst en cultuur.’
Daarna gaf ze het woord aan Jan Jaap Knol, directeur-bestuurder van het Fonds voor Cultuurparticipatie (initiator van AFCC). Die vertelde dat inmiddels de derde ronde van het AFCC-programma gestart was en het aantal Age Friendly Cultural Cities op zestien staat. Hij hoopte dat AFCC zich als een olievlek over het land zou verspreiden en ooit alle 380 Nederlandse gemeenten echt werk zullen maken van cultuurparticipatie voor ouderen. ‘Maar het tweejarige AFCC-programma is al geslaagd als mensen in de stad er iets van gaan merken. Qua culturele activiteiten voor en door ouderen.’
Natte ogen
Vijf steden deden mee aan het AFCC-programma 2017-2018: Deventer, Doetinchem, Emmen, Groningen (stad en provincie) en Utrecht. De afgelopen maanden hadden zij zich via lokale manifestaties gepresenteerd aan het publiek en de jury. Tijdens de slotmanifestatie deden de vijf dat met optredens en filmpjes nog eens dunnetjes over. Doetinchem trapte af met een combinatie van dans, jazz, theater en verhalen. ‘Ontroerend,’ concludeerde Jetty. Ook Groningen bracht dans ten tonele. Drie koppels swingden op Rock Around The Clock over de bühne, de petticoats wervelden rond. ‘Wat maakt dit zo leuk?’ vroeg Jetty aan een van de oudere dansers. ‘Het samen doen, en de combinatie van kunst en sport.’ Toen kwam Utrecht met veel bombarie binnen en het Grijze Koppen Orkest, gewapend met muziekstokken, nam bezit van het podium. Het gemêleerde orkest bracht een opzwepende ode aan de stad Utrecht. Op weemoedige muziek dansten Senioren uit Emmen in combinatie met drie dansstudenten een prachtige verstilde dans, op tekst die gebaseerd was op persoonlijke verhalen. ‘Ik heb zitten huilen in de coulissen,’ bekende Jetty. Deventer sloot af met een spectaculaire act, een combinatie van rapper Fabian en het Krasse Fratsen-koor. Onder de titel Noorderzon had hij het levensverhaal van koorlid Marian tot een swingende rap bewerkt.
‘Ik heb zitten huilen in de coulissen.’
De zaal stil
De vijf optredens van de steden werden gelardeerd met drie thematische presentaties. De jonge fotograaf Romi Tweebeke sprak over ouderen en beeldvorming. Met haar indringende foto’s liet ze zien in welke stereotypen vaak over ouderen wordt gedacht. Martin Berendse van de Openbare Bibliotheek Amsterdam hield een levendige voordracht over hoe ouderen te bereiken met kunst en cultuur. Ook vertelde hij wat de BNG Lang Leve Kunstprijs 2016 voor Amsterdam en OBA in het bijzonder heeft betekend. Hij citeerde de inmiddels wijlen Jan Spoor, die meedeed aan het project Amsterdam vertelt: ‘Mijn vrouw was overleden en ik kon niet meer langs de lijn staan bij het voetbal. Het opschrijven van mijn eigen verhaal geeft een nieuwe invulling aan mijn dagen.’ Actrice en schrijfster Nazmiye Oral kreeg de zaal stil. In een persoonlijk relaas vertelde ze hoe ze met haar islamitische moeder de theaters langsgaat. In het stuk Niet meer zonder jou bespreken moeder en dochter hun vroegere confrontaties. ‘Radicale intimiteit is mijn ding’ aldus Oral. ‘Maagdenvlies, homoseksualiteit, uithuwelijken, atheïsme… We schuwen geen onderwerp.’ Veel voorstellingen later zag Oral: ‘Mijn moeder is niet van mening veranderd, maar ze is wel mondiger geworden. Ook dat is de kracht van kunst.’
Actrice Nazmiye Oral‘Mijn moeder is niet van mening veranderd, maar ze is wel mondiger geworden. Ook dat is de kracht van kunst.’
Niet op de hurken
Dan het grote moment. Jetty Mathurin riep de jury op het podium. Voorzitter Hedy d’Ancona vertelde dat het fascinerend was geweest om bij de vijf steden op bezoek te gaan. ‘De programma’s waren stuk voor stuk de moeite waard. Overal spatte het plezier ervan af. Het belangrijkste is dat we niet op de hurken bij ouderen gaan zitten, maar dat we ze serieus nemen. Dat hun talenten worden ontdekt of herontdekt.’ Ze somde een paar criteria op waaraan de steden moesten voldoen om de prijs te winnen: ontschotting bij de gemeente, diversiteit, effect van AFCC, samenwerking, ondernemerschap, wortelschieten van cultuurparticipatie in het ouderenbeleid… ‘In het busje naar huis heeft de jury veel gediscussieerd,’ aldus d’ Ancona. ‘Uiteindelijk zijn we tot de slotsom gekomen dat Emmen de gemeente is die zich het best heeft gepresenteerd. Zo ligt het ouderenbeleid voor cultuurparticipatie vast in de Cultuurnota 2018-2021 is er een actieve wethouder en zijn er veel afdelingen bij het programma betrokken. Emmen geldt als schoolvoorbeeld van ontschotting.
Juryvoorzitter Hedy d'Acona'Ook waren we heel erg onder de indruk van de kwaliteit van het aanbod. Emmen, gefeliciteerd!’
