Hoe zorg je ervoor dat meer dan honderd mbo-studenten creatief denken en dromen over een duurzame toekomst? Stichting 'n Wilde Keuze en het Aeres MBO Almere doken daarvoor anderhalf jaar lang de voedselketen in. Met Food Art in Almere Poort gaven zij kunst- en cultuuronderwijs een plek in het onderwijsprogramma van de mbo-school, die stad en natuur met elkaar verbindt. Ze zetten eerste stappen richting meer lokale voorzieningen voor mbo-studenten rondom cultuur, voedsel en wetenschap.
Het Fonds ondersteunde met de subsidieregeling Cultuureducatie mbo, de samenwerking waarbij studenten mét en door middel van kunst leerden de wereld om hen heen te bevragen. Om vervolgens deze vragen om te zetten in kunstinstallaties en een fascinerende voedseltentoonstelling. Op het theaterlandje van Theatergezelschap Vis à Vis spreken we Robin Vroom, oprichtster van Stichting 'n Wilde Keuze en initiatiefneemster van het project. Ze vertelt wat Food Art in Almere Poort mogelijk heeft gemaakt.
Robin: “De studenten ontdekten wat er op het gebied van cultuur, voedsel en wetenschap allemaal mogelijk is in Almere. Ze waren overal in de stad welkom. Boeren uit heel Flevoland reden met hun tractor dwars door de Flevopolder om met studenten in gesprek te gaan. Dat was tof om te zien.”
Co-creatie met impact
Robin kwam in aanraking met het Aeres MBO Almere toen studenten Toegepaste Biologie Het Voedselmuseum bezochten tijdens de Dag van de Duurzaamheid. “Ik wilde graag aansluiting bij scholen via een cultuuronderwijsprogramma. Door in co-creatie met studenten iets te maken, creëer je enorme impact. Veel meer dan door zelfs iets te bedenken en vervolgens te zenden", vertelt ze. Samen met de mbo-instelling deed ze een aanvraag voor subsidie. “Het enthousiasme van de studenten en docenten was overweldigend. Ze wilden het project volledig onderdeel maken van het lesprogramma. Dat is uniek.”
MBO-student, Aeres MBO Almere“Je voelde jezelf onderdeel van de indrukwekkende voedselketen.”
Van prototype naar tentoonstelling
De eerste fase van het project stond bol van de experimenten. Een groep van 15 studenten kreeg 8 weken lang intensief kunst- en cultuuronderwijs van verschillende (gast)docenten, waaronder Robin. Ze creëerden verschillende prototypes voor nieuwe kunstinstallaties in het voedselmuseum. In de tweede fase pakten de projectleiders het grootser aan. In het voorjaar van 2023 werkten twee klassen toe naar een eigen voedselmuseum en een eigen tentoonstelling in hartje Almere: Food Art 2.0.
“In de opstartfase van het project namen we de studenten mee de stad in. We lieten ze kennismaken met chef-koks, ondernemers, agrarische bakkers, stadsboeren en kunstenaars. Ze brainstormden over voedsel en duurzaamheid. En ze inspireerden elkaar", vertelt Robin. Door het betrekken van lokale partners leerden studenten hun culturele omgeving beter kennen. “De enige kaders die we stelden waren: ‘We maken een tentoonstelling over voedsel vanuit kunst en ontwerp.’ De thema's en de vorm mochten de studenten zelf bepalen. Dat was de kracht van het project: uitgaan van de kennis en kunde van de studenten zelf.”
Kunstenaarsmindset
“Vertrouwen in het proces, in plaats van na te denken over het resultaat. Moeilijk, voor veel studenten. Maar ook voor veel docenten”, concludeert Robin. Volgens haar leerde het project hoe je met een ‘kunstenaarsmindset’ een ontwerpproces kunt aanvliegen. Door kaders weg te laten. En door de vrijheid van het experiment te vieren. “We focusten op wat studenten wél kunnen, in plaats van wat ze niet kunnen. De resultaten waren geweldig. Tijdens de tentoonstelling stond iedere student met trots zijn werk te exposeren. Sommige docenten waren zelfs stomverbaasd.”
Voor veel studenten viel gaandeweg het kwartje. “Eén groepje wilde vooral bezig zijn met ‘vlees’. Uiteindelijk kwamen zij erachter dat het ook interessant was om de hoeveelheid CO2-uitstoot van voedselproducten uit te beelden. Ze zochten contact met experts op dit gebied en kregen steeds meer ideeën over de uitvoering. Ze ontwierpen een fotoserie waar ballonnen vasthingen aan voedselproducten en brachten de gehele voedselketen in beeld: van bodem, tot supermarkt en het eigen vervoer naar de winkel. Hoe groter de uitstoot van het product, hoe groter de ballon. Je kon dus precies zien tijdens welke fase de meeste uitstoot plaatsvindt. Producten met heel veel uitstoot kregen zo'n grote ballon dat je er niet eens mee de supermarkt uit kon lopen."
Robin Vroom, Stichting 'n Wilde Keuze“Via verbeelding en ontwerp kunnen studenten zichzelf ontwikkelen. Zonder te denken in beperkingen.”
Robin vat het project samen als ‘één groot leertraject’. Voor studenten en docenten, maar ook voor haarzelf. “Studenten ontdekten het plezier van onderzoeken. Dat je niet met de allereerste stap tevreden hoeft te zijn. Docenten gaven zelfs aan dat studenten die deelnamen aan het project, later in hun studie meer comfortabel zijn met out of the box denken. Ze omarmen het onbekende van het eindresultaat en bieden ruimte aan het onmogelijke. Deze vaardigheden nemen ze voor altijd mee.”
Tijdens de expositie ontving Robin veel familieleden van studenten. Ouders vertelden haar hoe enthousiast hun kinderen thuis spraken over het project. Hoe ze gaandeweg groeiden als student, maar ook als persoon. “Dat was zo gaaf om te horen. Toen het project afliep was het moeilijk om afscheid te nemen en elkaar weer los te laten”, vult ze aan. “Maar ook dat is misschien wel onderdeel van het proces.”
Een vaste plek voor cultuuronderwijs
Een nieuwe samenwerking is niet ver weg – als het aan Robin ligt. Met het Aeres MBO Almere, maar ook met andere schoolinstellingen uit Flevoland, onderzoekt ze momenteel nieuwe mogelijkheden. Ze wil het project structureel onderdeel maken van het lesaanbod op scholen. “De basis houden we hetzelfde: theatrale ontmoetingen, bezoeken aan de regio, ontwerpen en bouwen. Maar de inhoud blijven we continu aanscherpen en verbeteren.”
Met Food Art in Almere Poort heeft Robin tijdens alle lessen ook zélf voor de klas gestaan. “Super goed voor mijn eigen ontwikkeling, maar ook ontzettend intensief", blikt ze terug. “Als ik het project verder wil professionaliseren – en op meer scholen wil aanbieden – heb ik meer handen nodig. Ik wil docenten met verschillende disciplines structureel onderdeel maken van het kernteam: Food Art vanuit tientallen invalshoeken. Met expertises als theater, kunst, muziek en fotografie. Inmiddels willen meer scholen het project onderdeel maken van hun lesaanbod. Hopelijk kan Food Art in Almere Poort een aanjager zijn voor meer cultuuronderwijs op Nederlandse scholen.”
Robin: “Iedere dag was anders en iedere les vond plaats op een andere locatie. Het was daardoor vaak een ‘gecontroleerde chaos’. Studenten werkten in groepjes aan hun project, onder begeleiding van verschillende gastdocenten. Met veel ‘trial and error’. En met veel ‘kill your darlings’.”
Cultuuronderwijs maakt mogelijk
Stichting 'n Wilde Keuze reist met haar iconische Wilde Tafels door het voedsellandschap van Nederland. Met programma's, tentoonstellingen, onderwijstrajecten en theatrale diners legt Wilde Keuze verbindingen tussen mensen in de voedselketen. Bestaande ontwikkelingen en inspirerende ideeën worden midden in de samenleving gezet en daarmee tastbaar, voelbaar en toegankelijk voor een breed publiek.
Het Fonds ondersteunde het project Food Art in Almere Poort via de regeling: Cultuureducatie mbo. Heb je ook zo'n goed idee om de culturele ontwikkeling van mbo-studenten te stimuleren? Bekijk onze subsidieregeling Cultuureducatie mbo.
