Het kersverse initiatief WILD producties, opgericht door theatermakers Storm Vogel, Liza Slootman en Otto Calmeijer Meijburg, biedt trans en genderqueer jongeren een plek waar ze theater kunnen maken, experimenteren en zichzelf kunnen ontwikkelen.
Het Fonds ondersteunt, met de subsidieregeling Samen Cultuurmaken, het maakproces en de voorstelling The queer nature of everything. Dit is niet een eenmalig project; het smaakt naar meer. Ze barsten van de ambitie om deze groep een vaste playground te bieden en bouwen aan een community. In gesprek met Storm, Liza en de zestienjarige deelnemers Lila en Alex, wordt gelijk duidelijk waarom.
Storm en Liza zien bij het reguliere theateraanbod dat deelnemers overwegend cisgender zijn. Als trans persoon ben je vaak al de uitzondering en dit maakt de drempel om mee te gaan doen in zo’n groep extra hoog. ‘Theater maken is heel fysiek; om je open te stellen en jezelf te laten zien en horen, moet je je wel veilig voelen.‘
Deelnemer Lila: 'Dit is een groep waar ik mezelf kan zijn zonder judgement. Hier letten mensen niet op je; je hoeft je niet in te houden, zoals in de buitenwereld. Het voelt als een tweede familie.’
Naast dat ze experimenteren met onder andere hun genderexpressie, voornaamwoorden, uiterlijk, gedragingen, hoopt WILD ook dat de deelnemers de positieve kanten van trans zijn ontdekken. Dat ze deel uitmaken van een community waar vriendschap en herkenning gevonden kan worden.
Alex, deelnemer'Als je een zware week hebt gehad, kun je hier altijd bij elkaar terecht.'
Het gaat de deelnemers niet alleen om contacten met andere trans personen, ze vinden het van toegevoegde waarde met elkaar iets te maken. Alex: ' We werken toe naar een voorstelling en dan kunnen we laten zien aan het publiek dat we er mógen zijn. En omdat je met een groep bent komt het sterker over.'
Grote behoefte
Dat hier behoefte aan was bleek na het eerste pilotproject WACHT. Dat begon klein, met een oproep via hun eigen instagram en een briefje bij de genderpoli van het VU. ‘Verschillende mensen uit ons netwerk verspreidden de oproep, zoals docenten die het met hun leerlingen deelden, of in een GSA groep. In korte tijd overstroomde onze mailbox met enthousiaste reacties’. Deelnemers kwamen uit het hele land van Amsterdam tot Kampen.
Ze speelden met veel passie en plezier voor zes uitverkochte zalen. ‘Niet alleen het publiek, maar ook wij waren geraakt,’ weet Storm nog. ‘In hun spel zag ik mezelf terug. Je kon een beetje met terugwerkende kracht van jezelf gaan houden’.
‘Achter de schermen waren we al bezig met een mogelijk vervolg. We wilden deze groep echt niet laten gaan. Via Speelscollectief, met een vergelijkbaar project, kwamen we het Fonds en de subsidieregeling Samen Cultuurmaken op het spoor. Het Fonds past helemaal bij ons. We waren zo blij met de steun; die gaf ook erkenning. Je had de gezichten van de spelers moeten zien toen we ze vertelden dat we door konden. Als ik terugdenk aan dat moment, krijg ik nog een brok in mijn keel', vertelt Liza.
Samen maken
De veelvoud en diversiteit in de natuur gaf de makers inspiratie voor het nieuwe project: een live natuurdocumentaire. The queer nature of everything is een ode aan veelzijdigheid. De natuur laat zien dat ze vaak non-binair of fluïde is. Er zijn legio dieren die van geslacht kunnen veranderen.
‘Neem de beroemde vis Nemo, dat is gewoon een transseksueel. Veel clownvissen veranderen namelijk van geslacht in de loop van hun leven.’ Dit inzicht spreekt de jongeren aan.
De makers zetten artistiek raamwerk op waarbinnen en –buiten de spelers kunnen bewegen, experimenteren en leren. Komen alleen is niet genoeg. Het is de bedoeling dat de jongeren ook echt iets maken en geloven in hun kracht. 'Door ze te betrekken en serieus te nemen voelen ze zich gezien en gehoord. Je ziet hun zelfvertrouwen groeien', vertelt Storm.
Lila: 'Ze geven een rode draad en alhoewel zij ook enigszins invloed hebben mogen wij onze eigen interpretatie geven.'
Alex: 'Ze benadrukken ook steeds dat we ons wel comfortabel moeten voelen bij wat we doen. Als iets niet fijn voelt, mag je een andere manier kiezen.'
Wat heel goed werkt is dat er een mix is: oud-deelnemers kunnen nieuwe spelers een beetje onder hun hoede nemen. ‘Mensen die al eerder meededen voelen zich wat vrijer. En als je dat ziet, voelt het minder raar om zelf ook mee te doen', vult Lila aan.
Samenwerking sociaal domein
De ambitie, om een plek te creëren waar trans jongeren het hele jaar door terecht kunnen, heeft meer nodig dan alleen theatermakers. 'We hebben veel expertise in het werken met deze jongeren ook vanuit onze eigen ervaring. Maar we wilden de sociale kant graag een stevigere basis geven. De samenwerking met welzijnsorganisatie DOCK is een mooie aanvulling en echt van meerwaarde. Gebruik maken van elkaars netwerk en kennis helpt om deze ambitie te verwezenlijken.'
‘We voelden behoefte aan meer handvatten voor de begeleiding van deze kwetsbare groep, bijvoorbeeld bij de groepsdynamiek en veiligheid. Bij DOCK Utrecht vonden we een sociaal makelaar die veel affiniteit heeft met de doelgroep en die ons goed aanvult. Samen met hen kijken we wat wij moeten doen en wat zij zelf kunnen doen. Bijvoorbeeld om de spelers zelf dingen die ze willen, zoals een kamp of karaokeavond, te laten organiseren.’
‘Zelfbeschikking is heel belangrijk want vaak wordt dit trans personen niet gegund. We onderzoeken samen wat we in bredere zin voor trans jongeren kunnen betekenen en hoe we onze netwerken aan elkaar kunnen verbinden.’
Verder bouwen
Een mooie beweging is het betrekken van ouders, oud-spelers en oudere trans personen die een rol spelen in het vormen van een community. Zij geven ook inspiratie voor vervolgprojecten. Stilzitten is er niet bij. In de pijplijn zitten drie, laagdrempelige projecten met als thema: muziek, intergenerationeel en locatietheater. Deze projecten zijn wat kleiner; om te kunnen proeven en makkelijk bij aan te sluiten.
‘We zijn eigenlijk nog maar net begonnen maar hebben grootse vervolgplannen.’
‘Er zijn soms ook wel momenten dat alles ons aanvliegt,’ bekent Liza. ‘Zeker als het gaat om het geld; die onzekerheid en het afwachten is lastig. We zijn heel blij dat het Fonds ons financieel steunt. Dit geeft steun in de rug om verder te bouwen en in de toekomst ook bij andere partijen aan te kloppen.’
De spelers staan in elk geval al klaar om mee te doen aan een volgend project. Lila: ‘De enige reden dat ik volgend jaar niet mee zou doen is als ik aangenomen word voor een theateropleiding en daardoor te druk ben. Ik heb me ingeschreven en wil door in het theater. Alex: ‘Ik zou me ook gelijk weer aanmelden.’
Op 24 & 25 februari en 2 & 3 maart 2024 is de voorstelling The queer nature of everything te zien in Theater ZIMIHC Stefanus Utrecht.
