Jongeren met een verstandelijk beperking die ’s ochtends nog absoluut zeker wisten dat ze het podium zouden mijden, stonden ’s middag voor een volle zaal te shinen. Dat deed het project Toekomstmuziek - binnen de regeling Versterking Cultuureducatie VMBO - met scholieren van VSO Zonnehoek. Samen met culturele instelling Gigant leerde de Apeldoornse school haar leerlingen via de kunsten communiceren, samenwerken en omgaan met veranderingen.
De eindpresentatie op 1 juli 2022 op het podium van Gigant voor trotse familie en vrienden, docenten en medeleerlingen was een groot succes. Eigenlijk was de uitvoering een jaar eerder gepland, maar onder meer vanwege corona werd het project Toekomstmuziek met een jaar verlengd. ‘Het mooie van het project is dat vanuit de leerlingen de vraag kwam om meer met kunst en cultuur te doen,’ aldus Truus Hermkens, cultuurbegeleider van de Zonnehoek. ‘Toen we dat met de leerlingenraad besproken kwam daaruit de wens naar voren muziek te combineren met nieuwe media. ‘Het mooie van muziek is dat het in iedereen zit,’ aldus Job Kaihatu van Gigant en inmiddels een dag per week werkzaam voor de Zonnehoek. ‘Zodra je de eerste klanken hoort, beginnen je hersenen verbindingen te maken.
Niets is fout
Leerlingen en het team gingen aan de slag met muziek creëren via muziekproductie. Dit werd gedaan met behulp van het onlineprogramma Soundtrap. ‘Het sterke ervan is dat je er niet per se een instrument voor hoeft te spelen,’ vertelt Kaihatu. ‘Je maakt gebruik van de muziek die jij je kan verbeelden. Niets is fout.’ Het programma werd uitgeprobeerd op leerlingenraad. Toen dat qua niveau en motivatie bleek aan te slaan, deed de school samen met het filmtheater/poppodium Gigant een succesvolle aanvraag bij het Fonds voor Cultuurparticipatie. Hermkens: ‘Na schooltijd gingen de leerkrachten naar Gigant om van Job les te krijgen in Soundtrap. Het idee was dat we dan later zelf les konden geven in het programma. Het bleek best complex. Het interessante was dat we uit onze comfortzone moesten stappen, naar de wereld van de kinderen. Die hadden het programma vaak eerder onder de knie dan wij. Het mooie was ook dat ze elkaar opzochten om tot oplossingen te komen.’
Authentiek en uniek
Een onderdeel van het project was dat de leerlingen elkaar ook van commentaar voorzagen. ‘Zo luisterden ze naar elkaars muzikale producten,’ vertelt Kaihatu. ‘Kinderen vinden het heel moeilijk commentaar te geven en helemaal om te ontvangen. Dat geldt helemaal voor kinderen met de Autisme Spectrum Stoornis. Dingen komen veel harder binnen. Wij stimuleerden ze om elkaar te vragen waarom en hoe ze bepaalde dingen hadden gemaakt. Door kunst leren ze omgaan met het onvoorspelbare. Daardoor worden ze weerbaarder. Dat is nodig, want uiteindelijk zullen ze toch hun weg moeten vinden in de maatschappij.’ Hermkens vult aan: ‘Als wij iets maken, denken we voortdurend: wat vinden anderen ervan? Dat hebben kinderen met autisme helemaal niet. Dat maakt hun werk heel authentiek en uniek. Niet voor niets hebben heel veel kunstenaars een stoornis in het autistische spectrum!’
Meer disciplines
Ondertussen had de coronapandemie zijn intrede gedaan. Een periode die naast angst en onrust veel online lessen met zich meebracht. Voor een aantal leerlingen was het al moeilijk de reguliere lessen online te volgen, maar de extra lessen Soundtrap waren zeker niet voor iedereen weggelegd. Bovendien kwamen er signalen van een gedeelte van de leerlingen en het team dat ze na de lockdown toch ook graag met de traditionele kunstvakken wilden werken. Na eerder al lessen beeldend en muziekinstrumenten waren toegevoegd, kwam daar in het seizoen 2020-2012 dans bij. ‘De kinderen waren na corona het beeldscherm zat. Om iedereen erbij betrokken te kunnen houden, hebben we meer disciplines omarmt. Dat doet geen afbreuk aan het oorspronkelijke projectdoel: leerlingen weerbaar maken en leren omgaan met veranderingen zodat zij zich later beter staande kunnen houden in de maatschappij,’ verklaart Kaihatu.
Naar buiten
De school voert de titel Cultuurprofielschool. Dat het management serieus werk maakt van kunst en cultuur blijkt uit de introductie van een integraal kunstblok. Vrijdag van elf tot twee uur krijgen alle leerlingen, ongeacht hun beperking, kunst- en cultuurlessen. Dat gebeurt in groepjes van maximaal acht onder begeleiding van eigen docenten en externe vakdocenten. De groepjes presenteren hun creaties aan elkaar. ‘Wij zien dat het project Toekomstmuziek een brug heeft geslagen naar een betere toekomst voor onze leerlingen,’ aldus Hermkens. ‘Het heeft hen op een andere manier weerbaarder gemaakt. Uit de evaluatie kwamen drie woorden naar voren: trots, zelfvertrouwen en samen. Die zeggen genoeg.’