Onze subsidieregeling Samen Cultuurmaken 2022-2024 is er voor samenwerkingsprojecten tussen het cultureel en het sociaal domein. Met deze regeling, die we begin maart openden, willen we bereiken dat meer mensen die een drempel ervaren, in hun vrije tijd cultuur maken. Maar zo’n regeling wás er toch al? Klopt, maar we hebben ’m aangepast. Programmaleider Jaap en adviseurs Jill en Gino vertellen hoe en waarom.
Aan de basis van Samen Cultuurmaken lagen bevindingen en aanbevelingen uit de vorige beleidsperiode, van 2017-2020. Zoals het onderzoek dat het Fonds en LKCA in 2019 lieten uitvoeren naar cultuureducatie en -participatie voor kinderen en jongeren met een chronische ziekte. En het programma Age Friendly Cultural Cities, waarmee we cultuurparticipatie door ouderen bevorderden en gemeenten aanspoorden de schotten weg te halen tussen de domeinen cultuur en welzijn. Het Fonds zag duidelijk een maatschappelijke ontwikkeling: meer mensen wilden meedoen aan cultuur. En we ondersteunen samenwerkingen die precies dat mogelijk maken.
Programmaleider Jaap: “Hieruit kwam een aanloopregeling voort: Samen cultuurmaken verbreden, gevolgd door de regeling Samen cultuurmaken. De eerste editie daarvan hebben we in de zomer van 2021 afgerond. En naar aanleiding van de ervaringen uit 2021 hebben we de regeling nu aangepast. We willen aanvragers beter van dienst kunnen zijn en het proces van aanvragen en beoordelen soepeler te laten verlopen.”
“Samen met collega Gino was ik vanaf het begin bij de aanloopregeling betrokken,” vertelt adviseur Jill. “Vol bewondering zagen we na opening in 2020 de projectaanvragen in grote aantallen binnenstromen, groot en klein en vanuit alle windstreken. Terwijl de behandeling van de aanvragen in volle gang was, werkten we ook al aan de vervolgregeling, die in september 2020 openging.”
Enorme behoefte
Jill: “Onze plannen voor 2021 werden gevoed door wat we in die aanloopregeling zagen. Bovendien werd de opdracht die we vanuit het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) kregen verbreed. Dat sterkte ons in de missie om van Samen cultuurmaken een succes te maken.”
Gino: “Ook tijdens regionale voorlichtingsbijeenkomsten verspreid door het land, die nog net live konden doorgaan, signaleerden we een enorme behoefte uit het werkveld. Het feit dat projecten in het culturele en sociale domein nu aansluiting vonden bij 1 Fonds was nieuw en daarmee raakten we de juiste snaar.”
Jill: “Partijen werken soms al jaren samen en nu kregen ze het gevoel dat hun inzet werd gezien; er kwam geld voor hun werkwijze en om die verder te ontwikkelen. Die erkenning en aanmoediging is, juist in deze tijd, zo belangrijk.” Gino: “Tijdens de nazit van zo’n bijeenkomst zetten we, geïnspireerd door het veld, de complete basis voor de nieuwe regeling op papier, de Theory of Change. Het overweldigende aantal aanvragen bevestigde in praktijk alle positieve signalen.”
Er waren, naast het vaste team, freelancers nodig om het enorme aantal aanvragen te kunnen afhandelen. Aanvragers konden kiezen voor 3 sporen: spoor 1 voor try-outs, spoor 2 voor ontwikkeltrajecten en spoor 3 voor meerjarenprojecten. Uiteindelijk werd in 2021 bijna 9,8 miljoen aan budget verdeeld over 84 projecten.
“Je voelde de energie. ‘Dit is waar we zolang op gewacht hebben,’ zeiden instellingen die al jarenlang werken op dit snijvlak.”
Aanpassen aan de behoeften van aanvragers
In de opzet van de subsidieregeling zaten elementen die op papier mooi leken, maar in praktijk anders uitpakten. Jill: “In plaats van de gebruikelijke behandeling op volgorde van binnenkomst hanteerden we voor spoor 2 en 3 van Samen cultuurmaken een tendersysteem. Dat was vanwege het grote budget én vanuit het idee van gelijkwaardigheid: álle binnengekomen aanvragen kregen een advies. En door ze allemaal op dezelfde dag binnen te krijgen, hadden we overzicht en kon je de aanvragen met elkaar vergelijken.” Maar in praktijk kwam het systeem te gesloten over op aanvragers.
Gino: “De tender liet weinig ruimte om individuele aanvragers te begeleiden in de fase vóór het indienen. Tijdens de aanloopregeling was die ruimte er wel en dat leidde tot goede aanvragen.” Jill: “Waar ik in de adviesgesprekken voorafgaand aan het indienen van een aanvraag bijvoorbeeld nieuwsgierig naar ben is, hoe geef je je doelgroep inspraak tijdens het project? Bijvoorbeeld cultuurmakers met een ernstige meervoudige beperking beperking. Voor de subsidieaanvrager is het misschien bekend terrein hoe je dat regelt, maar de beoordelingscommissie had er vaak nog veel vragen bij. Een adviseur kan daar al eerder op wijzen.
Ook overleg over de invulling van de samenwerking door partijen uit 2 domeinen kan voor zowel Fonds als aanvragers leerzaam zijn. Die contactmogelijkheden zijn in deze nieuwe ronde aangepast, met name in spoor 2, om het percentage kansrijke aanvragen te verhogen.
Ook ben ik blij dat we aanvragers in spoor 1 vanaf 2022 na indienen een kort videogesprek met het Fonds kunnen aanbieden,” vervolgt Jill. “Dit als nieuw onderdeel in de aanvraagprocedure. De ervaring leert dat plannen dan nog meer tot leven komen en dat aanvragers keuzes kunnen onderbouwen en vragen of twijfels die de commissie heeft direct kunnen beantwoorden of wegnemen.”
Behalve uit de interne ervaringen van de adviseurs, bleek eenzelfde behoefte uit een externe evaluatie onder commissieleden en aanvragers en hun partners: doorbreek de tender en vermijd 1 jaarlijks piekmoment. Daarom komen er 3 indieningstermijnen per jaar. De sporen voor try-outs en ontwikkeltrajecten gaan vanaf maart 2022 open, spoor 3 waarschijnlijk vanaf het najaar.
Verder komt er een Open Oproep voor projectactiviteiten rond specifieke thema’s, doelgroepen, disciplines of regio’s. Voortbouwend op eerdere resultaten en de opdracht om cultuur voor iedereen toegankelijk te maken, wil het Fonds namelijk beter kunnen sturen op regionale spreiding en op de verdeling over doelgroepen en domeinen.
De adviseurs: “In ronde 1 staken we tijd in het krijgen van goede aanvragen uit het Caribisch deel van het Koninkrijk. We organiseerden samen met een commissielid met regionale expertise en bijpassend netwerk, een Engelstalige informatiesessie. Daaruit hebben we geleerd dat het sociale en culturele domein in projecten in het Caribisch gebied bijna altijd vervlochten zijn. Tegelijkertijd zijn er grote uitdagingen op het gebied van infrastructuur en cofinanciering, om actief met kunst en cultuur aan de slag te kunnen. We kregen feedback die we direct konden toepassen.”
Gino: “De Theory of Change was ook bij de aanpassingen weer de leidraad.” Welk effect willen we uiteindelijk sorteren, voor wie? Dat staat voorop en daar moet de regeling bij aansluiten.
"De adviseurs kunnen de aanvragers nu beter van dienst zijn. Niet de aanvragers, maar wíj́ passen ons aan.”
Verdergaande samenwerking
Als coronasteunmaatregel verdubbelde het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) het budget voor de regeling. Jaap: “Dat is voor het Fonds echt geschiedenis schrijven.” Hierdoor kwam 10 miljoen extra beschikbaar voor samenwerkingen tussen cultuur en welzijn, die het Fonds verdeelt over 2 jaar.
Aandacht voor inclusiviteit, verbinding maken en nauw met partners samenwerken is inherent aan deze regeling. Programmaleider Jaap: “Net zoals we van onze aanvragers vragen zich te ontwikkelen, leren wij ook van deze regeling. De samenwerking tussen sectoren moet in het veld nog vorm krijgen en gelijkwaardiger worden, maar ook binnen het Fonds verschuift het zwaartepunt van de cultuurkant richting het sociale domein - tot die 2 in balans zijn. Uiteindelijk zal naast OCW ook VWS aan tafel zitten.”
De subsidieregeling Samen Cultuurmaken is onderdeel van het vierjarige landelijke Programma Cultuurparticipatie '21-'24. Dat bestaat uit drie onderdelen: de subsidieregeling om initiatieven te ondersteunen, kennisdeling om initiatieven te verduurzamen, en het zichtbaar maken van cultuur door de makers en hun beleving centraal te stellen. Het Fonds, het ministerie van OCW en het LKCA werken hierin samen om iedereen gelijke kansen te bieden om deel te nemen aan het culturele leven.
