Cultuurreporters: door de lens de wereld leren kennen

Hoe krijg je zelfstandig werkende vmbo-leerlingen die zelf op mensen afstappen, afspraken maken en nakomen, en informatie goed kunnen beoordelen? Filmeducatieproject Cultuurreporters inspireert leerlingen én docenten om hun grenzen te verleggen.

Ervaringsdeskundigen Noor en Jasmijn, inmiddels vierdeklassers, gaan in gesprek met hun docent en de bedenker van de lessen.

Jasmijn: 'We verdeelden zelf de taken, dat ging prima. Je kent elkaar, dus we konden het ook gewoon zeggen als je vond dat iemand bijvoorbeeld wat meer moest doen.'

Noor: 'Ik heb veel met dezelfde klasgenoten samengewerkt en expres mensen uitgekozen die ook van hard werken houden.'

Kim, de docent: 'Er zijn natuurlijk ook groepjes die minder zelfstandig werken, maar we gaan uit van de intrinsieke motivatie van leerlingen. We geven voor dit vak bijvoorbeeld geen cijfers. Leerlingen kunnen dus niet besluiten genoegen te nemen met een onvoldoende, maar moeten opdrachten gewoon naar behoren maken. Ik merk dat dat ze motiveert, al moeten ze er soms wat extra tijd in steken.'

Noor: 'Ik vond het vooral leuk dat je bij dit vak onderwerpen kan kiezen die je zelf interessant vindt.' Ze maakte onder meer een filmpje waarin ze al haar favoriete leesplekjes liet zien, een spotje 'red de zeedieren' en een documentaire over een boerderij. 'En dat je verschillende dingen tegelijk leert,' gaat ze verder. 'Filmmaken, interviewen en van alles over de onderwerpen die je kiest. Ik interviewde bijvoorbeeld een boerin en zij bleek geen opleiding voor haar werk te hebben gevolgd - ik had nooit gedacht dat dat kon. Die eindopdracht was het leukst, daarin kon je alles gebruiken wat we geleerd hadden.'

Jasmijn ging toevallig ook naar een boerderij, voor de opdracht ‘breng een beroep in beeld’. 'Dat vond ik heel interessant, want mijn opa is boer en we hebben thuis een trekker, dus het zit wel in de genen. Wat ik moeilijk vond was om een kunstenaar te vinden voor de kunstclip. En interviewen vond ik eerst heel spannend. Je gaat bij dit vak echt over je grenzen heen, ik ben er minder verlegen door geworden en vind het niet meer eng mezelf op zo'n groot scherm terug te zien. Je leert ook afspraken maken en op tijd te komen.' 'Ja, daar heb je later ook echt wat aan, dat had ik niet verwacht van dit vak,' vult Noor aan. 'En ik heb ook geleerd dat het niet zomaar op je af komt, je moet er echt wat voor doen.'

Noor: 'Sommige onderwerpen leven over tien jaar nog, maar met iets eigentijds kun je makkelijker de connectie maken.'

Meldrid: 'De specifieke onderwerpen kiezen jullie. We proberen de opdrachten tijdloos te formuleren, zo dat je er altijd je eigen invulling aan kan geven. Kim vult aan dat juist het blok over fake news niet doorging door corona.

Ze heeft ook een vraag aan haar leerlingen: 'Zou je straks, op de havo of een vervolgopleiding, gemakkelijker een filmpje maken, bijvoorbeeld om jezelf mee te presenteren?' Noor: 'Ik denk het wel. Er zijn dingen die je echt geleerd moet krijgen, zoals het kikvorsperspectief.' Kim: 'Ik zie trouwens opvallend veel van onze leerlingen terug in vervolgopleidingen met kunst, media en theater.'

Kim ziet ook dat de keuzevrijheid bij het vak leerlingen motiveert. Meldrid: 'Merken jullie daarin een verschil met andere vakken?' Jasmijn: 'We krijgen bij Cultuurreporters meer vrijheid om te doen wat je wilt. Bij andere vakken kijken docenten over je rug mee wat je aan het doen bent, hier laten ze je meer los en hebben meer vertrouwen. Dat is een fijn gevoel.’

Meldrid: ‘Het vak vraagt om docenten die het aandurven om tegelijk met hun leerlingen dingen te leren, in plaats van alles al te weten. Ze krijgen elk lesblok een docententraining en coaching, en verzorgen de lessen verder zelf. Het zijn ook lang niet alleen kunstdocenten die deze lessen geven, ook docenten Nederlands of wiskunde - die nemen dit mee naar hun andere lessen.'

Kim: 'Het is leuk dat elke school er zo een eigen invulling aan kan geven. Bij ons op school zie je dat de werkwijze zich verspreidt: ook andere docenten laten leerlingen eropuit gaan en laten hen filmpjes maken of andere media gebruiken. Wij zien film echt als middel om vaardigheden aan te leren. Het gaat niet om het eindproduct maar om hoe je daartoe komt.' Als dat geen wijze levensles is...