‘De minister komt vandaag kijken, omdat wij heel goed zijn.’ Zo vat de kleine Noureddine het bezoek van demissionair minister Ingrid van Engelshoven aan Corpo Máquina Society op zaterdag 30 oktober samen. In de gymzaal van basisschool De Vlashof in Tilburg Noord creëren dansers, theatermakers, acteurs, freestyle voetballers, muzikanten, studenten van kunstopleidingen en kinderen uit de wijk samen een magische wereld, waarin ze spelen met een bal, plezier hebben, vrij bewegen op muziek en improviseren met een mix van dans en theater. Iedereen is welkom om te komen kijken en mee te doen.
Betoverend samenspel
Als een slang glijden twee dansers over de vloer van de gymzaal, terwijl ze het publiek uitdagend aanstaren. Ze worden omringd door een groep kinderen en jongeren die gekleurde ballen omhoog stuiteren. Steeds hoger en hoger. De vioolmuziek zwelt aan, net als de stemmen van de spelers. Er ontstaat een betoverend samenspel van geluid, ballen, lichamen, water en andere attributen in de zaal.
Minister Van Engelshoven (OCW)'Wat ik zo mooi vind is dat ze de wereld van kinderen op een positieve manier vergroten en met hun manier van werken bouwen aan continuïteit'.
Napraten met de minister
Het publiek, onder wie demissionair minister Ingrid van Engelshoven van het ministerie van OCW en wethouder Cultuur Marcelle Hendrickx, kijkt geboeid toe. Om na de indringende slotscène luid te applaudisseren voor de jonge spelers die glunderend een buiging maken. Een hele diepe en heel vaak achter elkaar, in het geval van Deniro (9), die daarna nog even mag napraten met de minister en de wethouder. ‘We hebben de hele dag getraind om een nieuwe voorstelling te maken,’ vertelt hij. ‘Dat was heel leuk, vooral met de ballen stuiteren. Ik hou veel van voetballen.’
‘En van dansen?’ vraagt Van Engelshoven. Deniro kijkt aarzelend naar zijn vriendje Walid (10), die voor hen allebei antwoordt: ‘Dat ook wel. Een beetje sporten en een beetje dansen. Maar vooral leukigheid hebben met elkaar. Ik zou wel vaker theater willen spelen.’ Deniro knikt. ‘Op muziek gaat het makkelijk. Dan heb je echt een ritme.’
Plezier in bewegen
De kinderen zijn al de hele week van ’s ochtends tot ‘s avonds in de gymzaal op het Bela-veld te vinden. Daar ontdekken ze onder begeleiding van verschillende coaches, zoals artistiek leider van Corpo Máquina Society Guilherme Miotto en tweevoudig wereldkampioen straatvoetbal Nasser El Jackson, hoe leuk het is om samen met de bal te spelen en op muziek te bewegen.
‘We willen ongeveer vier keer per jaar zo’n Corpo Máquina Society-week houden, waarin we kinderen en jongeren uit de wijk met dansers, theatermakers, acteurs, freestyle voetballers, muzikanten, kunstvakstudenten en andere bewegers samenbrengen. Vorige zomer was de eerste week en het voelde meteen als één grote familie,’ vertelt El Jackson. ‘Steeds meer kinderen komen kijken en meedoen, omdat hun vrienden er zo enthousiast over praten. Waarschijnlijk door de sfeer, die veilig en vrij is. We creëren een wereld waarin iedereen gelijk is. Er zijn geen hokjes. Je mag zijn wie je bent en we benaderen iedereen als professional. Dat maakt het zo bijzonder.’
Nasser El Jackson, tweevoudig wereldkampioen straatvoetbal'We creëren een wereld waarin iedereen gelijk is en je mag zijn wie je bent'.
Hoofd, hart en gevoel
Kinderen gebruiken hun lichaam heel intuïtief, ervaart El Jackson. ‘We werken stap voor stap. Eerst geven we alle ruimte om vrij te voetballen, te spelen en gek te doen. Daarna proberen we bewegingen uit, zoals een “schwalbe”. Dat is nepvallen met een bal. Eigenlijk wordt het zo vanzelf dans. Helemaal als Pedro, onze percussionist, er muziek bij maakt. Dan ontstaan er mooie scènes, zoals jullie vandaag hebben gezien. Met publiek erbij merk ik dat de concentratie toeneemt en hoofd, hart en gevoel echt samenkomen. Misschien gaan we in de toekomst wel met de kids het theater in of halen we publiek van buiten hiernaartoe.’
Kinderen in hun kracht
In de loop van de week ziet hij het zelfvertrouwen van de kinderen groeien. ‘Ze ontdekken dat ze goed kunnen bewegen en daar zijn ze trots op. Ze staan in hun kracht. Precies wat ik hoopte toen ik deze samenwerking aanging. Ik wil laten zien dat in het licht staan veel mooier is dan de donkere kant opgaan. Een vriend van mij, die deze week ook meedoet, heeft net twee jaar vastgezeten. Hij werd hier door de groep meteen opgenomen en we helpen elkaar om op het goede pad te blijven.’
Voorbeeldproject
‘Dat omschrijft precies waarom dit voor mij zo’n voorbeeldproject is,’ haakt wethouder Marcelle Hendrickx in. ‘Je ziet dat de professionals en studenten zich verbonden voelen met de jongeren en kinderen uit de wijk. Ze zetten hun kunstenaarschap vrijwillig in om deze kwetsbare groep verder te brengen in het leven.’
Misschien wordt deze manier van werken in de toekomst door andere wijken wel overgenomen, denkt ze. ‘Maar elke wijk is verschillend, dus je moet goed kijken welke vorm daarbij past'.
Wethouder Cultuur Marcelle Hendrickx'Zo’n project moet je als gemeenschap dragen. Als gemeente, beleidsmakers, scholen, cultuursector, maatschappelijk werk, opleidingen en studenten. Dat vind ik er zo mooi aan.’
Wat is Corpo Máquina Society?
In Tilburg Noord, een trotse maar ook kwetsbare wijk met een rijkdom van 120 culturele achtergronden, is Corpo Máquina Society neergestreken in een gymzaal midden in een woonwijk. Het project, dat ondersteund wordt binnen de subsidieregeling Samen Cultuurmaken, laat kinderen en jongeren – voor wie de drempels hoog zijn – via een mix van voetbal, theater en dans de kracht van de kunsten ontdekken.
Het team van Corpo Máquina zet zich onder de artistieke leiding van Guilherme Miotto vrijwillig in om te bouwen aan een veilige omgeving waarin creëren, kijken, presenteren en meedoen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en door elkaar heen lopen. Tijdens de Corpo Máquina Society-weken werken de kinderen samen met professionals en kunstvakstudenten aan prachtige scènes die het in zich hebben om een voorstelling op zich te worden. Daarnaast maken ze uitstapjes naar festivals, het theater, de bibliotheek en andere culturele instellingen. Soms samen met hun ouders.
Algemeen leider Heleen Volman: ‘Tilburg Noord is een wijk die een beetje afgesloten voelt van de rest van de stad. Wij laten de kinderen zien dat de hele stad met al haar rijkdom van kunst en cultuur ook van hen is. Dat doen we zo laagdrempelig mogelijk. We willen proberen om over een jaar niet alleen in projectweken, maar elke dag in deze wijk aanwezig te zijn. Wat we hier doen kan de voedingsbodem worden voor al ons andere werk.’
Waarschijnlijk kan het gezelschap terecht in een nieuw gebouw, dat gecreëerd wordt vanuit het project ForwArt waar Corpo Máquina Society onderdeel van is. Het doel van dit project is om met kunst, cultuur, talentonwikkeling en nieuwe culturele voorzieningen te werken aan een duurzame verandering voor kinderen en jongeren in Tilburg Noord. Culturele organisaties als Corpo Máquina, het Zuidelijk Toneel en Fashion Clash werken in dit initiatief samen met onder andere onderwijsgroep ROC, de politie, het jongerenwerk R-Newt, woningcorporatie WonenBreburg, ontwikkelaar BPD, Omroep Tilburg, Bureau Tranzo van Universiteit Tilburg en de gemeente Tilburg.
Scène vol liefde
‘I love you, I love you,’ scanderen de spelers, terwijl ze in een kring staan met hun gezichten naar elkaar toe. Ze roepen de woorden steeds harder, als een opzwepende yell voor een sportwedstrijd. Met stoere en vrolijke bewegingen zetten ze hun boodschap kracht bij.
Minister Van Engelshoven kijkt vanaf een houten bankje glimlachend naar de mooie scène en luistert na afloop aandachtig naar de ervaringen van de kinderen, dansers en acteurs, zoals Ghislaine van IJperen, die net is afgestudeerd aan de Toneelacademie Maastricht. ‘Ik begrijp dat Guilherme dit niet als kunsteducatie ziet, maar echt als kunst. Deze kinderen hoeven niets te leren, ze kunnen het al,’ zegt zij lachend. ‘Hun loyaliteit en fantasie vind ik geweldig. Zij staan hier elke dag weer met zoveel energie en mooie ideeën'.
Ghislaine van IJperen, actrice'Wij zijn als theatermakers waarschijnlijk een voorbeeld voor de kinderen, maar zij zijn ook een inspiratie voor ons'.
Gymzaal als ontmoetingsplek
Via een werkplaats op de Toneelacademie Maastricht kwam Van IJperen met Corpo Máquina in aanraking. Ze was meteen enthousiast. Sindsdien komt ze graag een week meespelen. ‘De gymzaal is echt een gezellige ontmoetingsplek geworden voor de kinderen en ouders uit de wijk, maar ook voor ons en andere makers, dansers, spelers en muzikanten. En natuurlijk voor freestyle voetballers. Die bal is de perfecte ingang voor kinderen. Ik kan daar nog niet zo goed mee overweg, maar ik kan wel communiceren met mijn lichaam.’
‘Leert ze het al een beetje?’ vraagt de minister met een knipoog aan de kinderen, die meteen in de lach schieten. ‘Zeg maar ja. Dan krijgen jullie straks een tientje,’ grapt Van IJperen.
Bouwen aan continuïteit
Aan het eind van haar bezoek is Van Engelshoven zichtbaar onder de indruk van wat Corpo Máquina Society met steun van alle samenwerkingspartners in Tilburg Noord weet te bereiken. ‘Wat ik zo mooi vind is dat ze de wereld van kinderen op een positieve manier vergroten en met hun manier van werken bouwen aan continuïteit. Door het bestendigen van dit soort projecten werk je aan een kansrijke toekomst voor alle kinderen.’
Samen Cultuurmaken
Corpo Máquina Society wordt ondersteund binnen de subsidieregeling Samen Cultuurmaken. Het doel van deze regeling is om cultuur voor iedereen toegankelijk te maken en drempels weg te nemen. Samen Cultuurmaken stimuleert nieuwe initiatieven en helpt bestaande activiteiten om zich te verdiepen, verbreden en/of te professionaliseren.
Een belangrijk middel om dit doel te bereiken is het bevorderen van nauwere samenwerking en ontmoeting tussen makers, initiatiefnemers en/of deelnemers uit de culturele sector en het sociaal domein. Bijvoorbeeld de zorg- en welzijnssector. Daarmee wordt de unieke kracht van kunst en cultuur beschikbaar gesteld voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, zoals eenzaamheid.
De eerste ronde van de regeling Samen Cultuurmaken is achter de rug. We maken ons op voor een nieuwe ronde in 2022 waarin we de geleerde lessen en ervaringen vanuit het werkveld meenemen.
