Iedere keer als ik onze film De waarde van cultuureducatie zie, ontroert het mij. Dat komt door de échte mensen die in dit filmpje feilloos de waarde van cultuureducatie toelichten. Ook de kinderen in de film ontroeren; om al zó jong zó wijs te kunnen omschrijven wat cultuureducatie hen brengt, ontroert volgens mij iedereen.
Eerder deze maand bezocht ik mede door ons Fonds georganiseerde conferentie Cultuureducatie van morgen, in het Italiaanse Trento. Daar stond ik met trots (en ja dus ook met ontroering!), voor ik mijn openingsspeech mocht geven, tussen te coulissen van het prachtige 19e eeuwse Teatro Soziale te kijken naar hetzelfde filmpje. En ik voelde dat de zaal - gevuld met zowel Italiaanse als Nederlandse cultuureducatie-experts – ook werd geraakt door de boodschap dat de waarde van cultuureducatie ongeëvenaard is.
Het is al vaker gezegd, ook door mij; cultuureducatie geeft kinderen zelfvertrouwen en culturele bewustwording. Het helpt ze om hun eigen creativiteit verder te ontplooien en het leert ze kritisch denken. Allemaal vaardigheden die noodzakelijk zijn in een wereld die - door zaken zoals onder andere technologische ontwikkelingen, klimaatverandering, oorlogen, migratie, vergrijzing - om wendbaarheid, weerbaarheid en dus een grote flexibiliteit vraagt. Daarom is alle steun wenselijk aan iedereen die bijdraagt aan de realisatie van cultuureducatie. Bij de opening van de conferentie Cultuureducatie van morgen in Trento, was dit dan ook mijn boodschap.
Een visie om te omarmen
Iemand die ook een pleitbezorger was van cultuureducatie, is de onlangs overleden fotograaf Erwin Olaf. Hij doceerde fotografie in het middelbaar beroepsonderwijs en zei in een interview in de Cultuurkrant: ‘Cultuureducatie maakt je ontvankelijker voor het andere. Je hersenen worden als het ware even opengezet.’
Olaf was een bekende in de kunst- en cultuurscene. Met veel vrienden in die sector kon hij, al in het prille begin van zijn carrière, genieten van klassieke muziek, ballet, theater en musea. Dat gaf hem een bevoorrecht gevoel en deed hem realiseren dat lang niet iedereen diezelfde kansen krijgt. Hij zei daarover: ‘Niet iedereen heeft dit geluk. Voor kinderen die niet vanzelfsprekend in aanmerking komen met kunst en cultuur, is cultuureducatie in het hele onderwijsveld, op elk niveau belangrijk.’
Lesgeven
‘De techniek van fotograferen leer ik ze in een maand’, zei Erwin Olaf over het lesgeven zelf. ‘Maar waar het mij om gaat is waarom iemand die foto maakt, waarom ze die focus gebruiken, of die lens. Dat is veel interessanter dan de techniek, want dan ga je met elkaar in gesprek.’ En dan wordt het een foto die alleen door de maker ervan gemaakt kan worden kan, dan krijgt het werk iets eigens.
In veel wat Olaf zei, herken ik onze visie op cultuureducatie. Iederéén verdient de kans om op zijn of haar eigen manier met cultuur bezig te zijn. OpBinnen- en buiten schools en natuurlijk ook in de eigen omgeving, in de vrije tijd. Zelf én samen cultuur maken geeft plezier, brengt mensen samen en maakt de verhalen van ons allemaal zichtbaar.
Vanuit die visie steunden wij als Fonds dan ook vol overtuiging de deelname van zo'n 60-tal Nederlandse cultuureducatie - professionals aan de conferentie Cultuureducatie van morgen in Trento. Met als doel een internationale uitwisseling van ideeën en ervaringen tot stand te brengen en de deelnemers over en weer te inspireren. En dat is gelukt: de Nederlandse delegatie keerde geïnspireerd huiswaarts
Kansengelijkheid
Onderzoek naar de impact van cultuureducatie toont aan dat kinderen en jongeren door cultuureducatie hun talenten ontdekken, nieuwe vaardigheden ontwikkelen en dat cultuureducatie helpt bij het bevorderen van kansengelijkheid. Daarom is het nodig om cultuureducatie structureel te verankeren in het onderwijsbestel. Zo'n verankering gaat niet vanzelf.
Tijdens de conferentie in Trento trof ik alleen maargelijkgestemden die zich met hart en ziel voor cultuureducatie inzetten en van wie ook in de nabije toekomst een onverminderde inzet in nodig blijft. Onze steun hebben ze. Nu die verankering in dat onderwijsbestel nog.
