Doet u ook mee? Mogen we op u rekenen?
Goed nieuws en slecht nieuws. Dat had het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onlangs voor ons. Het CBS had de thermometer weer diep in de samenleving gestoken om het vertrouwen te meten. Het slechte nieuws was dat het vertrouwen in de politiek is gedaald. Het goede nieuws was dat we meer vertrouwen hebben in elkaar. Het vertrouwen in de medemens steeg het afgelopen decennium van 58 naar 66 procent.
Dat is goed nieuws voor de maatschappelijke beweging die wij met z’n allen in gang hebben gezet. De beweging waarbij het ‘gewoon’ wordt dat we beter naar elkaar omkijken. Waarbij we oog hebben voor de mentale gezondheid van onszelf en van elkaar. Dat is een beweging die versterkt moet worden door scholen, de culturele sector, verenigingen, gemeenten en werkgevers. Maar één ding is zeker: die begint bij mensen. Mensen die om elkaar geven, die oog hebben voor elkaar.
En dan gaat het bijvoorbeeld om die alleraardigste groenteman in de supermarkt, de vrijwilliger in het zorgcentrum, de buurman die ’s morgens altijd zijn hand opsteekt of die de goten leegmaakt of boodschappen haalt als je dat zelf niet meer kan. Die directe omgeving hebben we hard nodig. Ook als het gaat om onze mentale gezondheid. Vooral als het gaat om mentale gezondheid.
Laten we één ding vaststellen: we hebben met elkaar een ingewikkelde en harde samenleving opgebouwd. Eentje die is gebouwd op presteren en produceren. We hebben het zo moeilijk gemaakt dat een toenemend aantal mensen afhaakt en in de lappenmand raakt. Ze hebben last van stress, mentale en lichamelijke klachten, voelen zich onzeker, eenzaam of nog erger. Dat geldt voor ouderen en voor jongeren. Een toenemend aantal jongeren kampt met klachten.
De druk om te presteren drukt soms zwaar op hun schouders.
Daar komt bij dat er een verband bestaat tussen mentale gezondheid en levensverwachting. Kort gezegd: als je lekker in je vel zit, dan word je ouder. Je herstelt dan namelijk sneller van lichamelijke ziektes.
Terug naar de uitkomsten van de enquête van het CBS. Het is belangrijk dat mensen vertrouwen hebben in de medemens. Dat ze het gevoel hebben dat ze erbij horen, dat ze meedoen. Een sterke troef daarbij is cultuur. Het maken van theater of muziek, het maken van kunst. Het zorgt ervoor dat mensen hun talenten ontwikkelen en nieuwe gezichten ontmoeten. Het zorgt ervoor dat ze hun verbeeldingskracht testen, dat complexe thema’s makkelijker worden aangeraakt en dat ze in aanraking komen met heel diverse mensen.
Nog niet zo gek lang geleden bezochten staatssecretaris Gunay Uslu van Cultuur en Media en ik het theatergezelschap Speels Collectief en Zuiderstroom van Ruimtekoers. Die maken cultuur op een vrije en veilige manier toegankelijk voor iedereen. In het bijzonder voor groepen die vaak geen aansluiting vinden binnen de reguliere programma’s. Hartstikke mooi om te zien.
De samenwerking tussen OCW en VWS is een bijzonder waardevolle als het gaat om het bevorderen van onze mentale gezondheid. In 2022 hebben beide ministeries in samenwerking met het Fonds voor Cultuurparticipatie de Open Oproep Mentale Gezondheid Jongeren gepubliceerd. De komende jaren blijven we samenwerken om ‘samen cultuur te maken’. Dit jaar zullen we ons extra inspannen om cultuur nog beter toegankelijk te maken voor mensen in een kwetsbare situatie.
In deze week van de mentale gezondheid willen staatssecretaris Uslu en ik dan ook graag aan iedereen een eenvoudige vraag stellen: doet u ook mee? Mogen we op u rekenen?
Maarten van Ooijen
Staatssecretaris voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport
